Dr. Ahmet Acar Egzama Nedir? Egzamaların Çeşitleri, Sebepleri ve Belirtileri Nelerdir?

Egzama Nedir? Egzamaların Çeşitleri, Sebepleri ve Belirtileri Nelerdir?

Egzama hem dünyada hem ülkemizde yaygın görülen deri hastalıklarındandır. Her yaşta görülebilir ancak farklı tipleri için belli yaş grupları söz konusu olabilir. Estetik görüntüyü olumsuz etkilerken el ayak gibi önemli organlarımızın günlük işlevlerini yerine getirememesine de yol açabilir. Hastalığa erken tanı konularak doğru tedavi edildiğinde yaşam konforu kısa sürede geri gelebilmekte iken tedavide gecikilmesi kronikleşmesine, yayılmasına, tedavinin zorlaşmasına ve uzamasına sebep olmaktadır.  

Egzama Nedir?

Egzamalar, birbirinden çok farklı ya da kesişen özellikleri olan, kuru veya sulu yaralarla seyreden, bir çok çeşidi olan hastalıklar grubudur. Genellikle kaşıntı, yanma hissi eşlik eder. Bazen deride kuruma, gerginlik hissi, çatlama ve kepeklenme ön planda iken bazen içi su dolu kabarcıklar ve kabuklanmalarla kendini gösterebilir. Deri bütünlüğü bozulduğu için sonradan ilave olan virüs, bakteri gibi mikropların yol açtığı yeni ve daha karmaşık problemlere de kapı aralayabilir.

Başlıca Egzama Çeşitleri Nelerdir?

Çok geniş bir hastalıklar grubu olan egzamaların gündelik hayatta en sık karşımıza çıkanları şunlardır;

  1. Kontakt Dermatit (Temas Egzaması)
  2. Atopik Dermatit
  3. Staz Dermatiti (Dolaşım Problemlerine Bağlı Gelişen Bacak Egzaması)
  4. Napkin Dermatit (Kundak Dermatiti = Çocuk Bezi Egzaması)
  5. İntertriginöz Egzama (Kıvrım Bölgesi Egzaması)
  6. Numuler Egzama
  7. Dizhidrotik Egzama (Pompholyx)
  8. Pitiriyazis Simpleks (Basit Kepekli Egzama)

1. Kontakt Dermatit (Temas Egzaması) Nedir?

En sık karşılaşılan egzama şekillerindendir. Adından da anlaşılacağı şekilde deriye değerek hassasiyet oluşturan etkenlerin yol açtığı egzama türüdür. Başlıca 2 çeşidi vardır;

a. Tahriş Egzaması (İrritan Kontakt Dermatit) Nedir?

Hastalığa sebep olan kimyasalların sadece deriye değdiği bölgede yara oluşturanlarına denir.

b. Alerjik Egzamatöz Kontakt Dermatit Nedir?

Hastalığa sebep olan kimyasal etkenler sadece deriye değdiği yerde yara oluşturmakla kalmaz vücutta bazı hücreler vasıtası ile hassasiyet oluşturarak hastalığın bütün vücuda yavaşça yayılmasına sebep olur. Bu da çok ciddi ve bazen haftalar hatta aylarca hastaneye yatırılarak tedavi gerektiren durumlara yol açar.

Kontakt Dermatit (Temas Egzaması)  Sebepleri Nelerdir?

Bu hastalıkta tetikleyici rol oynayabilen kimyasallar yüzlerle hatta binlerle ifade edilebilse de önde gelenleri aşağıda belirtilmiştir;

  • Katı ve sıvı temizlik malzemeleri
  • Sabunlar
  • Şampuanlar
  • Kozmetik ürünleri
    • Nemlendiriciler
    • Ojeler
    • Rujlar
    • Rimel
    • Kapatıcılar
    • Eyeliner
    • Saç boyaları vb.
  • Takılar
    • Kolye
    • Küpe
    • Yüzük
    • Bilezik vb.
  • Lastik sanayinde kullanılan kimyasallar
  • Tarım sektöründe kullanılan kimyasallar
  • İmalat sanayinde kullanılan yağlar ve çözücüler
  • Deriye temas eden aksesuarlar
    • Saat metali
    • Pantolon düğmesi
    • Sütyen metalleri
    • Kemer tokası vb.
  • Gıda sektöründe kullanılan katkı maddeleri
  • Mutfak malzemeleri
  • Bitki boyaları
  • Yabani otlar ve bitkiler
  • Sentetik boyalar
    • Ev boyaları
    • Resim sanatında kullanılan boyalar
  • İnşaat malzemeleri
    • Çimento
    • Kireç vd.

Kontakt Dermatit (Temas Egzaması) Belirtileri Nelerdir?

Tahriş egzamasında genellikle belirgin ya da flu sınırlı, belli vücut bölgelerinde yerleşen kuru, kaşıntılı, kızarık kepekli plaklar tarzındadır. Özellikle kolye, yüzük, küpe gibi bazı materyallerin oluşturduğu durumlarda sınırları daha belirgin görüntüler vardır. Ancak sıvı, toz ya da jel kimyasalların sebep olduğu tahriş egzamalarında sınırlar belirgin değildir.


Alerjik egzamatöz kontakt dermatitte
başlangıçta sebep olan kimyasalların temas ettiği bölgede kaşıntılı kızarık, bazen sulu, bazen kuru, belirgin ya da flu kenarlı değişik büyüklükte plaklar tarzında başlayan hastalık tedavisiz kalıp kan yoluyla vücuda yayılmaya başlayınca uçlardan merkeze – ellerden kollara, ayaklardan bacaklara- doğru ilerleme eğilimi gösterir. Kollarda bacaklarda öncelikle yayılan egzama görüntüleri hasta daha da tedavisiz kalırsa gövdeyi de içine alacak şekilde vücudu kaplayabilir. Böyle durumlarda uzun süre hastanede yatarak tedavi zarureti ortaya çıkabilir.

Kontakt Dermatit (Temas Egzaması) Tanısı Nasıl Konur?

Hastanın sorgulaması ve muayenesi yapıldıktan sonra gerek görülen kişilerde deri yama testi (patch test) uygulaması yapılarak hastalığa yol açan kimyasalların ortaya konulması amaçlanır. Deri yama testi sırttan uygulanan ve uluslar arası standartları olan bir testtir. Gerekli görülen kişilerde nadir de olsa ilave alerjenlerle modifiye şekilleri de uygulanabilir. Testin uygulanmasından sonra 48.-72. saatlerde kontrol ve değerlendirmesi yapılır. Bu sonuca göre hasta, daha sonraki yaşantısında özellikle nelere temas etmemesi gerektiğini öğrenmiş olur.

2. Atopik Dermatit Nedir?

‘Atopi’ kelimesi genetik olarak alerjik hastalıklara yatkınlığı ifade etmektedir. Atopik Dermatit ise bu zeminde gelişen özel egzamaya verilen isimdir. Anne, baba ya da birinci derecedeki yakın akrabalarında aşağıda belirtilen 3 hastalıktan herhangi biri olan kişilerde atopik dermatit görülme sıklığı toplumsal ortalamaya göre daha fazladır. Bu 3 hastalık alerjik üçlü (atopik triat) olarak adlandırılır;

  • Atopik Dermatit
  • Alerjik burun ve göz nezlesi
  • Alerjik bronşit

Atopik Dermatit Belirtileri Nelerdir?

Atopik dermatit herkeste aynı şekilde seyreden bir hastalık olmamakla beraber belirtiler genellikle 3 evrede karşımıza çıkar.

Bebeklik Dönemi

Bebeğe rahatsızlık veren kaşıntılı, bazen kuru bazen sulantılı olabilen kızarık plaklar şeklinde seyreder. Sadece yüz ve baş bölgesinde görülebileceği gibi tedavisiz kalır ve şiddetlenirse kol, bacak ve gövdeye de ilerleyebilir. Böyle yaygın bir durum ortaya çıkarsa daha ciddi ve sıkı takip gerektiren bir evreye girmiş demektir.

Çocukluk Dönemi

Bebeklikte görülen egzama belirtileri düzelmeden çocukluk dönemi belirtilerine geçebilir. Ya da bebeklik dönemi belirtileri iyileştikten yıllar sonra da bu dönem başlayabilir. Çoğu çocuktaki tipik görünüm; kol ve bacakların dış yüzlerine yerleşen kaşıntılı ve kabarık, bazen kabuklanmış yaraların yanı sıra iç yüzleri tutan kuru ve elle sertçe fark edilebilen lezyonlar tarzında karşımıza çıkar. Hastalık nadiren de olsa yaygınlaşırsa tedaviye daha fazla direnç gösterebilir.

Ergenlik Sonrası ve Erişkinlik Dönemi

Kol ve bacakların iç yüzlerinde genellikle simetrik yerleşimli kalın, flu ya da belirgin sınırlı, kaşıntılı, pembe kahverengi tonlarında plaklar karakteristik özellikleridir. Hastalık tedavisiz kalır ve ilerlerse önce kol ve bacakların tamamını, yüzü ve gövdeyi de içine alacak şekilde yaygınlaşabilir. Böyle durumlarda hasta çok huzursuz, ileri derecede kaşıntıdan rahatsız ve psikolojik olarak ciddi sorunlar yaşayabilir ve çoğunlukla hastaneye yatırılarak tedavisi gerekebilir.

Atopik Dermatitte Başka Nasıl İstenmeyen Sonuçlar Oluşabilir?

Atopik dermatitli hastalarda deri kuruluğu çok sık rastlanan bir durumdur. Hem kuruluk hem de hastalığın ortaya çıkardığı yaralar sonucu deri bütünlüğünün bozulması, bu açıklıklardan bakteri, virüs, mantar gibi mikropların deriye yerleşip yeni dermatolojik sorunların oluşmasına, hastalığın daha da şiddetlenmesine, yayılmasına ve çözümün daha da zorlaşmasına sebep olması mümkündür.

Atopik Dematit Hastalığının Sebebi Nedir?

Atopik dermatit esas itibariyle genetik yatkınlık zemininde gelişen bir egzama çeşididir. Ancak hastalığın tetikleyicisi olabilen ya da seyrini etkileyebilen bir çok farklı unsur da mecvuttur.

Atopik Dematit Hastalığının Seyrini Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Genetik yatkınlık esas olmakla birlikte hastalığın şiddetlenmesi, yayılması ve uzamasında aşağıda belirtilen hususlar da etkili olabilir;

  • Derinin aşırı tahriş edici kimyasallara maruz kalması
  • Sabunlar ve deterjanların deriyi kurutacak aşırılıkta kullanımı
  • Yanlış beslenme
  • Katkılı besinler
  • Sıkı ve sentetik giysiler
  • Ev tozu akarları
  • Polenler
  • Uzun süreli psikolojik sorunlar
  • Egzamaya eklenen mikrobik hastalıklar

Atopik Dematit Hastalığının Tanısı Nasıl Konur?

Atopik dermatit hastalığının yukarıda belirtilen her bir evresindeki klinik belirtileri tipik olup hasta öyküsü (anamnez) ve muayene birlikte değerlendirilerek dermatoloji uzmanı tarafından rahatlıkla tanı konabilir. Gerekli görülen hastalarda immünolojik kan testleri ve deri testleri ile tanı desteklenebilir.

3. Staz Dermatiti (Dolaşım Problemlerine Bağlı Gelişen Bacak Egzaması) Nedir?

Genellikle orta yaş ve üzerinde görülür. Alt bacak ve ayakları daha çok ilgilendirir. Genel kan dolaşımı problemlerinin yanı sıra toplardamar (venöz) kan dolaşımını ilgilendiren yetersizliklerle ilgilidir.

Staz Dermatiti Neden Oluşur?

Normal sağlıklı kişilerde bacaklardaki toplar damarlarda mevcut olan ve toplardamar kanının sağlıklı bir şekilde kalbe geri dönüşümünde işlevi olan kapakçıklar çeşitli sebeplerle yetersiz kaldığından kan bacakta göllenmekte ve doku içinde ödeme sebep olmaktadır. Bu durum bir yandan bacak derisi hücrelerinin dolaşımını bozmakta, besin ve oksijen ihtiyacı yeterince karşılanamamaktadır. Bunun sonucu olarak yavaşça gelişen ve aşağıdan yukarıya doğru ilerleyen egzama belirtileri ve deride renk değişiklikleri ortaya çıkmaktadır.

Staz Dermatitinin Belirtileri Nelerdir?

Erken dönemde alt bacakta sütlü kahve renk değişiklikleri tarzında lekeler, şişlik ve kaşıntı ile başlar. Bunu dermatit tablosu, kaşıntı ve yaraların ilerleyişi izler. Gereken önlemler erken alınmaz ise tedavisi uzun süren açık ülserler oluşur. Diğer bir istenmeyen durum ise ikincil lenf damarı ya da toplardamar iltihaplanmalarıdır.

Staz Dermatiti Kimlerde Ortaya Çıkar?

Damar sağlığı doğumsal olarak bozuk olan kişilerin yanı sıra sonradan ortaya çıkan ve hem damar sağlığını hem doku beslenmesini bozan durumlar staz dermatitine yol açabilir. Bu sebeple aşağıdaki kişilerde hastalık daha sık ortaya çıkmaktadır.

  • Sigara içenler
  • Aşırı kilolu kişiler
  • Uzun süre hareketsiz kalanlar
  • Berber, öğretmen, cerrah vb. uzun süre ayakta durularak yapılan meslekler
  • Yetersiz sıvı alanlar

4. Napkin Dermatit (Kundak Dermatiti = Çocuk Bezi Egzaması) Nedir?

Bebeklerin yaklaşık %50’sinde görülebilen bir egzama türüdür. Çocuktaki ağlama ve huzursuzluktan dolayı anne baba da tedirgin olup uykusuz kalabilir.

Kundak Dermatiti Belirtileri Nelerdir?

Genelde kundağın temas ettiği bölgelerle sınırlı olmak üzere kaşıntılı pembe veya kırmızı renkte bazen üzeri cerahat ve sulantı içerebilen egzama yaraları şeklindedir. Genellikle bebekte huzursuzluk ve uykusuzluk yapar.

Kundak Dermatiti Sebepleri Nelerdir?

Kundak bölgesindeki egzamalarda aşağıda belirtilen sebepler başı çekmektedir;

  • Çocuk bezleri
  • Sabunlar
  • Deterjanlar
  • Yaraya eklenen mikroplar
  • İdrar tahrişi
  • Dışkı (gaita) tahrişi
  • Derinin hava almaması

5. İntertriginöz Egzama (Kıvrım Bölgesi Egzaması)

Özellikle aşırı kilolu ve kolayca terleyen kişilerde kıvrım bölgelerine yerleşen egzama çeşididir. Kıvrım bölgeleri birbirine sürtündüğünden terin buharlaşması azalır ve aşırı ter sebebiyle derinin kimyasal özelliği mikropların üremesi için elverişli bir durum oluşturur. Kişide diyabet hastalığı da varsa olay daha da hızlanır ve yaygınlaşır. Sulantılı, sızıntılı, kızarık, yanma ve kaşıntı ile seyreden bir durum oluşur.

6. Numuler Egzama Nedir?

Genellikle 2-4 cm çapında, madeni para benzeri, erken dönemde sulantılı iken geç dönemde kuru olan pembe kırmızı plaklarla seyreder. Genellikle 50 yaş üzerinde, kol, bacak, el ve gövdede görülebilir. Bazıları iyileşirken bazıları tekrarlayabilir.

Kesin sebebi bilinmemekle beraber oluşumunda bir çok faktör ileri sürülmüştür. Bakteriler, kuru deri, yün, sabun, sık banyo, bazı harici ve dahili ilaçlar bunlar arasında sayılabilir.

7. Dizhidrotik Egzama (Pompholyx) Nedir?

Lezyonlar el içi-ayak tabanı ve el parmaklarının birbirine bakan yüzlerinde görülür. Birdenbire ortaya çıkan, birleşmeye eğilimli içi sarı sıvı dolu kabarcıklar oluşur. Şiddetli kaşıntı vardır. Birkaç hafta içinde kuruma ve kaşıntıda azalma olur. En fazla bahar aylarında tekrarlar. Her zaman kesin sebep bulunamaz. Genetik yatkınlık, bölgesel enfeksiyon, yüzeysel mantar hastalıkları, stres ve besinler tetikleyici olabilir.

8. Pitiriyazis Simpleks (Basit Kepekli Egzama) Nedir?

Hastaların çoğu bebek, çocuk ve yaşlılardır. Kış aylarında görülme sıklığı artar. Deri belirtileri belli bölgelerde keskin sınırlı, ince kuru kepekler şeklindedir. Bebek ve çocuklarda daha çok yüz bölgesinde, yaşlılarda ise gövdede görülür.

Egzamalarda Tedavi Yaklaşımı

En önemli husus hastalığı ortaya çıkaran ya da kolaylaştıran sebeplerin  tespit edilmesi ve hastanın bu konuda aydınlatılmasıdır. Gerekli hastalarda deri testleri yapılabilir. Sıvı dengesi mutlaka sağlanmalıdır. Çevre şartları düzenlenmelidir. Derinin nem durumunu optimuma getirecek önlemler alınmalıdır. Tecrübeli bir dermatoloji uzmanının sıkı bir takip altında gerçekleştireceği uygun süreli tedavilerle çok iyi neticeler elde edilebilmektedir.

Dr. Ahmet ACAR
Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı
Blog - Dr. Ahmet ACAR

Dr. Ahmet ACAR

Dermatoloji Uzmanı

İstanbul Tıp Fakültesinden mezun olduktan sonra Uludağ Tıp Fakültesinde Dermatoloji, Alerji ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar üzerine 7 yıl süren Doktora ve üzeri çalışmalar yaptı.

1994’ten beri Sakarya’da Dermatoloji (Cildiye) Uzmanı olarak çalışan Dr. Ahmet Acar 38 yıllık meslek hayatı boyunca üniversite, devlet hastanesi, özel muayenehane hekimliği tecrübelerinin sağladığı birikimle hizmetlerine devam ederken tüm deri hastalıkları ve zührevi hastalıkların tedavilerini gerçekleştirmektedir. Bununla birlikte yüz gençleştirme, estetik lazer yöntemleri, cilt bakımları ve HPV tedavileri en çok hizmet verdiği alanlardır.

En çok okunanlar

SAÇ BİTİ NEDEN OLUR? SAÇTAKİ SİRKE NASIL TEMİZLENİR?

MAKAT KAŞINTISI NEDEN OLUR? NASIL GEÇER?

Blog - Dr. Ahmet ACAR

Dr. Ahmet ACAR

Dermatoloji Uzmanı

İstanbul Tıp Fakültesinden mezun olduktan sonra Uludağ Tıp Fakültesinde Dermatoloji, Alerji ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar üzerine 7 yıl süren Doktora ve üzeri çalışmalar yaptı.

1994’ten beri Sakarya’da Dermatoloji (Cildiye) Uzmanı olarak çalışan Dr. Ahmet Acar 38 yıllık meslek hayatı boyunca üniversite, devlet hastanesi, özel muayenehane hekimliği tecrübelerinin sağladığı birikimle hizmetlerine devam ederken tüm deri hastalıkları ve zührevi hastalıkların tedavilerini gerçekleştirmektedir. Bununla birlikte yüz gençleştirme, estetik lazer yöntemleri, cilt bakımları ve HPV tedavileri en çok hizmet verdiği alanlardır.

Dr. Ahmet Acar - Logo
Dr. Ahmet Acar - Deri hastalıklarının tedavisi dermatoloji uzmanının işidir.