Bacaklarda Kaşıntı Neden Olur? Nasıl Geçer?

Bacaklarda kaşıntı sık görülen dermatolojik problemlerden biridir. Her yaş grubunda görülebilir. Alerjik reaksiyonlar, enfeksiyonlar, egzama, sedef, mantar hastalığı gibi çok farklı sebeplerle meydana gelebilir. Psikolojik sorunlar ve iç hastalıkları da bacak kaşıntısına sebep olabilir. Bazen sorun kronikleşip daha da ilerleyebilir. Devamında deri kalınlaşması, çoklu yaralar ve kabukların oluşmasına sebep olabilir. Bu durum bir kısır döngüye yol açarak kişinin psikolojisini de olumsuz etkiler. Ancak sebebe yönelik uygulanacak doğru yöntemlerle bacaklarda kaşıntı problemi tedavi edilebilir.

Kaşıntı Nedir?

Kaşıma isteğine yol açan bir his olarak tanımlanan kaşıntı çoğu zaman egzama, sedef gibi iltihabi bir deri hastalığının önde gelen belirtisidir. Hiçbir deri belirtisi olmadan bir iç organ hastalığının ilk belirtisi de olabilir.

Kaşıntı bir hastalık değil bir belirtidir. Bu nedenle her kaşıntı ciddiye alınmalı ve sebebi bulunmaya çalışılmalıdır.

Bacaklarda Kaşıntı Neden Olur?

Çoğu hastada anlaşılabilen bazen anlaşılamayan birçok farklı sebep bacaklarda kaşıntı yapabilir. Bacaklarda kaşıntının başlıca sebepleri aşağıda belirtilmiştir;

1. Deri Hastalıkları

Derinin mantar hastalıkları
- Vücut Mantarı (Tinea Corporis)
- Samyeli (Tinea Versicolor)
Viral deri hastalıkları
- Siğil (Verruca Vulgaris)
- Genital Siğil
- Molluskum Kontagiozum
- Uçuk (Herpes Simplex)
- Bacakta Zona (Gece Yanığı Hastalığı)
- Suçiçeği (Varicella)
Bakteriyel deri hastalıkları
- Sivilce (Kıl Kökü İltihabı)
- İmpetigo
- Çıban (Fronkül)
- Şirpence (Karbonkül)
- Yılancık Hastalığı (Erizipel)
Derinin parazit hastalıkları
- Uyuz
- Gövde biti
Bazı egzama türleri
- Temas Egazması (Kontakt Dermatit)
- Atopik Dermatit
- Sinirsel Egzama (Nörodermatit)
- Çayır Dermatiti (Fitofotodermatit)
Sedef Hastalığı (Psoriasis)
Liken Hastalığı
- Liken Ruber Planus
- Liken Spinulozus
- Liken Verruozus
Ter bezi hastalıkları
- Aşırı terleme (Hiperhidroz)
- Terleyememe (Anhidroz)
Deri kurulukları
- Doğumsal deri kuruluğu
- Sonradan oluşan (Akkiz) deri kurulukları
Büllü deri hastalıkları
- Pemphigus
- Pemphigoid
- Duhring Hastalığı
Derinin habis (malign) hastalıkları
- Bazal hücreli karsinom
- Skuamöz hücreli karsinom
- Habis melenom
- Deri lenfoması (Mikozis Fungoides)
- Kaposi Sarkomu

2. Haşere Sokmaları ve Isırıkları

Sivrisinek
Kene
Pire
Karınca vd.

3. Bağırsakta Yerleşen Parazitler

Kıl kurdu
Bağırsak Solucanı
Şerif (Tenya)
Giardiazis

4. Cinsel İlişki ile Bulaşan Hastalıklar

5. İlaç Alerjileri

Antibiyotikler
Ağrı kesiciler
Romatizma ilaçları
Psikolojik ilaçlar
Gıda takviyeleri
Vitaminler

6. Psikolojik Sebepler

Stres
Üzüntü
Anksiyete
Depresyon

7. Bazı Yiyecek ve İçecekler

Hazır ve katkılı yiyecekler
Kafeinli içecekler
Aşırı kahve ve çay tüketimi
Baharatlı gıdaların aşırı tüketimi
Çikolata
Fındık, fıstık, patlamış mısır

8. Alkollü İçecekler

9. Sigara ve Tütün Mamulleri

10. Genel (Sistemik) Hastalıklar

Obezite
Diyabet (şeker hastalığı)
Böbrek hastalıkları
Karaciğer hastalıkları
Hipertiroidi (Tiroid bezinin aşırı çalışması)
Hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması)
Mekanik sarılık
Kronik kabızlık
Kronik ishal
İltihaplı bağırsak hastalığı
Lösemi (kan kanseri)
Lenfoma (lenf kanseri)
Bağışıklık sistemi hastalıkları
Demir eksikliği anemisi (Kansızlık)
Aplastik Anemi (Kan hücrelerinin üretilememesi)
A, B ve D vitamini eksikliği

11. Dolaşım Sistemi Problemleri

Kalp yetersizliği
Toplar damar hastalıkları (Varis, trombofilebit vb.)
Lenf damarı hastalıkları (Lenfödem vb.)
Vaskülitler

12. Yanlış Hijyenik Tutum

Yetersiz ve çok seyrek yıkanmak
Aşırı sabun kullanımı
Keselenerek çok sık yıkanmak

13. Nedeni Bilinmeyen (İdiyopatik)

Bazı hastalarda sebep tespit edilemez.

Bacaklarda Kaşıntı Oluşmasını Kolaylaştırıcı Sebepler Nelerdir?

Aşağıda belirtilen mikrobik, kimyasal, tahriş edici sebepler bacaklarda kaşıntı oluşumunu kolaylaştırabilir;

Hijyene Dikkat Etmemek: Gereken sıklıkla yıkanmamak, ortak havlu ve çamaşır kullanımları mikropların üremesi ve bulaşmasını kolaylaştırır.

Aşırı Temizleyici Kullanımı: Çok sık sabunlanmak ve keselenmek derinin kurumasına, çatlamasına yol açar. Derideki asit ve yağ mantonun kaybı ile mikropların ürümesi ve çoğalması kolaylaşır.

Deri Kuruluğu: Deride aşırı kuruluk olursa küçük çatlaklar yoluyla mikropların girişi ve üremesi kolaylaşır. Bu mikrobik hastalıklar kaşıntıya yol açabilir. Ayrıca bu zeminde egzamalar da kolayca oluşur ve genişler.

Yanlış Giysi Seçimi: Sıkan, hava aldırmayan ve sentetik giysiler deride tahrişe, egzama ve mikrobik hastalıkların kolayca oluşabilmesine zemin hazırlar.

Ortak Kullanım Alanları: Ortak havuz, hamam, sauna, umumi tuvalet gibi ortamlardan çeşitli mikrobik hastalıklar bulaşabilir ve kaşıntıya sebep olabilir.

Obezite: Aşırı terlemeye ve sürtünmeye yol açarak mikropların üremesine zemin oluşturur.

Aşırı Terleme: Diyabet, hipertiroidi, çok hareketli yaşam gibi sebepler aşırı terlemeye sebep olur ve mikrobik hastalıklar kolayca oluşabilir.

Hareketsiz Yaşam: Hareketsiz yaşam tarzında deri gerektiği gibi hava alamaz. Ayrıca sürtünme, ter yoluyla mikrobik hastalıklar ve tahrişe bağlı deri sorunları artar.

Bacaklarda Kaşıntı Belirtileri Nelerdir?

Bacaklarda kaşıntı yukarıda belirtilen birçok sebebe bağlı oluşabildiğinden farklı görünümlerle karşımıza çıkabilir. Aşağıda belirtilenlerden biri ya da birkaçı bir arada görülebilir;

Kaşıntı
Yanma
Karıncalanma
Uyuşma
Ağrı
Kızarıklık
Morumsu kızarıklık
Sulu egzama plakları
Kuru egzama plakları
Kalınlaşma (likenifikasyon)
İnce kepeklenme
Kalın kepeklenme
Bacaklarda ödem (şişkinlik)
Farklı boyutlarda kızarıklık, kabarıklıklar (ürtiker)
Düzensiz kaşıntı izleri
Kaşıntının sebep olduğu yara izleri (Artefaktlar)
İçi su dolu kabarcıklar
İrinli görünüm (püstül ve apseler)
İçi dolu küçük kabarcıklar (Papüller)
İçi dolu büyük kabarcıklar (Nodüller)
Kistler
Akıntı
Sızıntı
Kabuklanma
Deri kuruluğu
Aşırı yağlı görünüm
Kötü koku

Belirtilerin kenarları belirgin, keskin ya da flu olabilir. Renk değişiklikleri genellikle pembe, kırmızı, morumsu kırmızı, gri ve kahverengi tonlarındadır. Belirtiler deri seviyesinde ya da deriden kabarık olabilirler.

Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Bacaklarda kaşıntı tedavi edilmezse çoğu hastada belirtiler ilerler. Bölgesel ya da sistemik komplikasyonlar oluşabilir. Aşağıda tedavi edilmeyen bacak kaşıntısının nelere sebep olabileceği belirtilmiştir;

Hastalığın Yayılması: Uyuz, bitlenme gibi parazit hastalıkları ya da mantar, bakteri ve virüs türü mikrobik hastalıklar çoğalır ve derinin diğer bölgelerine yayılarak tedavisi daha zor ve zaman alacak bir hale gelebilir.

İmpetiginizasyon: Başlangıçtaki problem egzama ya da kuruluk gibi deri bütünlüğünü bozan bir hastalık ise deri çatlaklarından bakteriler girerek ikincil enfeksiyon oluşur.

Mikrobiyen Egzama: Başlangıçtaki hastalık mikrobik ise vücudun uzun süre tedavi edilmeyen mikroorganizma proteinlerine karşı verdiği bir bağışıklık cevabıyla oluşan bir egzama türüdür.

Yılancık Hastalığı (Erizipel): Derinin yüzeysel lenf damarlarının iltihaplanmasıdır.

Selülit: Derin lenf damarlarının iltihaplanmasıdır.

Fronkulozis: Çok sayıda çıbanın aynı anda mevcudiyeti ya da sık tekrarlayan çıbanlara verilen isimdir.

Sepsis: Mikropların kan yoluyla vücuda yayılması sebebiyle oluşur. Yaşamı tehdit eden bir durumdur.

Deri Kalınlaşması (Likenifikasyon): Uzun süre tedavi edilmeyen bacak kaşıntısı deride kalınlaşma ve kabalaşmaya yol açabilir.

Tanı Nasıl Konur?

Bacaklarda kaşıntıya yol açan her hastalığın kendine has bir belirtisi mevcuttur. Tecrübeli bir dermatoloji hekimi hastalık belirtilerine bakarak teşhisi rahatlıkla koyabilir.

Birkaç örnek vermek gerekirse;

Haşere ısırıklarında; ortasında ısırık yeri olan kızarıklık ve şişlik vardır.

Temas egzamasında; sulu ya da kuru, kaşıntılı egzama plakları mevcuttur.

Sedef hastalığında; keskin sınırlı, tabanı kızarık, üzerinde kazındığında dökülen kalın kepekli plaklar mevcuttur.

Ürtiker (kurdeşen)’de; kaşınan, kızaran, kabaran, sonra solan küçük ya da büyük deri kabartıları görülür.

Dermatoloji hekimi gerek gördüğünde bazı yardımcı laboratuvar incelemelerine de başvurabilir. Örneğin mantar hastalığı oluştuğunda deriden kazıntı alarak mikrobik incelemeyle etken mantarı tespit eder ve tanı kesinleşir.

Bazen biyokimyasal incelemeler için kan tahlili gerekebilir. Ya da alerjik kökenli hastalıklarda alerji testi uygulayabilir. Nadiren deri biyopsisi gereken durumlar da olabilir. Bu şekilde genellikle klinik muayene ile bazen de tetkikler yardımıyla kesin tanı konabilir.

Bacaklarda Kaşıntıyı Azaltmak Için Tavsiyeler Nelerdir?

Hastalara verilmesi gereken tavsiyeler her türlü tahriş edici, travmatik, alerjik ve toksik etkilerden deriyi korumaya yönelik önemler içerir. Diğer yandan dolaşım sisteminin sağlıklı çalışmasını önleyebilecek durumlara karşı da tedbir almak gerekir. Bu amaçla aşağıdakiler tavsiye edilebilir;

Hareketsiz yaşam tercih edilmemeli
Doğal malzemelerden üretilmiş elbise, çamaşır ve çorap giyilmeli
Spor yaptıktan sonra duş alınmalı
Parfüm ve deodorant kullanımından kaçınılmalı
Bacak derisi üzerine dermatoloji hekimi reçetesi dışında herhangi birinin tavsiyesiyle krem, pomat vb. kullanılmamalı
Mevsime, çevre şartlarına, derinin genetik durumuna ve kişinin hareketlilik miktarına göre değişen şekilde gereken sıklıkta banyo yapılmalı. Bu şekilde aşırı ter birikimi ve mikropların üremesi engellenmeli
Uzun süre sabit oturulmamalı
Sigara ve alkol içilmemeli
Hazır ve katkılı gıdalar tüketilmemeli
Doğal, yüksek lifli ve sağlıklı gıdalar ile beslenilmeli
Başkaları ile ortak havlu, giysi vb. kullanılmamalı
Ortak havuz, hamam vb. kullanımından kaçınmalı
Dermatoloji hekimi tavsiyesi dışında hiçbir ilaç, gıda tavsiyesi ya da bitki kullanılmamalıdır.

Bacak Kaşıntısı Tedavisi Nasıldır?

Bacak kaşıntısı çok farklı sebeplerle oluşabildiği için tedavileri de sebeplere yönelik olmalıdır. Tedavi yaklaşımları aşağıdaki şekilde özetlenebilir;

Dermatolojik Hastalıkların Tedavileri: Deri ile ilgili hastalıkların tanı, takip ve tedavileri dermatoloji hekimlerince yapılmaktadır. Bacaklarda çeşitli mantar, bakteri, virüs türü mikrobik hastalıkların yanı sıra egzama, sedef, liken ve ilaç alerjilerine bağlı kaşıntılar oluşabilir. Bunların her birinin kendine özgü tedavileri mevcuttur. Tedaviler genellikle birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişir. Nadiren daha uzun süreler de gerekebilir.

Bu hastalıklardan bir kısmının tedavisi ile ilgili aşağıdaki yazılarıma göz atabilirsiniz;

Genel Hastalıkların Tedavileri: Diyabet, hipertiroidi, hipotiroidi, anemi, karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları, lösemiler gibi dahili problemler dahiliye hekimlerince yönetilir ve takibi yapılır.

Obezite Tedavisi: Aşırı kilo varsa mutlaka hekim kontrolünde ve bir program dahilinde verilmelidir.

Psikolojik Tedavi: Altta yatan sebepler arasında stres, anksiyete, fobiler ve depresyon gibi psikolojik sorunlar düşünülürse psikiyatrist ve/veya psikolog yardımı alınabilir.

Toparlamak gerekirse bacaklarda kaşıntı mikrobik, alerjik, vasküler ve psikolojik gibi birçok farklı sebebe bağlı oluşabilen dermatolojik bir problemdir. Hastanın hem günlük fonksiyonlarını hem de psikolojisini olumsuz etkiler. Tedavi edilmediğinde daha büyük komplikasyonlar meydana gelebilir. Ancak bacak kaşıntısı, sebeplerinin ortadan kaldırılması ve hastaların tedavi sürecine aktif katılımıyla tamamen tedavi edilebilen dermatolojik bir problemdir.

Dr. Ahmet ACAR

Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı